Սկիզբը՝ այստեղ
Մյուս միֆն այն է, որ նման երեխայի ծնողներն իրենք կամ ալկոհոլիկ են, կամ թմրամոլ: Կարծում եմ՝ ձեզնից յուրաքանչյուրը կարող է բազում օրինակներ բերել, երբ բավականին բարեկեցիկ ընտանիքի երեխան դառնում է թմրամոլ, ալկոհոլիկ կամ այլ վատ սովորությունների ստրուկ: Եվ իրոք, շատ հրապարակումներից և մասնագետներից կարելի է լսել, որ կախվածություն ունեցողները դուրս են գալիս անապահով ընտանիքներից։ Դա համապատասխանում է իրականությանը, սակայն կարևոր է հստակեցնել, թե կոնկրետ ինչ է հասկացվում «անապահով ընտանիք» հասկացության տակ։ Տարիներ շարունակ համարվում էր, որ եթե հայրը կամ մայրը չեն խմում կամ կռվում, ուրեմն ընտանիքը «ապահովված» է։ Միգուցե բնակչության համընդհանուր անապահովութան պայմաններում այդպիսի վիճակն արդեն ուրախության առիթ էր։ Սակայն ընտանիքի «ապահովվածությունը»՝ իբրև առողջ երեխաների ծնվելու և դաստիարակության երաշխիք, շատ ավելի լայն հասկացություն է։ Արդեն նշվեց, որ բռնությունը և հիպերխնամքը անապահովության գործոններ են։ Եվ եթե բնության առումով ամեն ինչ հասկանալի է, ապա հիպերխնամքի պարագայում՝ ոչ այնքան. այնպես չէ՞։
Ինչո՞ւ է հիպերխնամքը անապահովության ցուցիչ։ Որովհետև գերխնամող կամ գերվերահսկող ծնողները դա անում են ոչ մեծ երջանկությունից կամ ուրախությունից։ Վերահսկելու և խնամելու մոլուցքը կախվածության նույնպիսի ցուցիչ է, ինչպես արդեն իսկ նշվածները։ Խնամող ծնողը չի զբաղվում սեփական կյանքով ամբողջությամբ, քանի որ չգիտի սեփական պահանջմունքները, սովոր չէ ուշադրություն դարձնել դրանց՝ կապված իր ցածր ինքնագնահատականի կամ էլ պահանջմունքները բավարարելու անկարողության հետ։ Կյանքի այդպիսի մոդելների ծագման մասին մենք արդեն գիտենք։ Վերահսկող ծնողը խիստ է. նա այն երեխաներից է եղել, որոնք չեն հաշտվել այն մտքի հետ, որ աշխարհն իրենց չի ենթարկվում։ Եթե ավելի լայն դիտարկենք, վերահսկելու հակվածությունն ավելի շատ արտահայտվում է այն մարդկաց մոտ, ովքեր իրենց ապահով չեն զգում։ Միայն թե ոմանց մոտ այն դրսևորվում է խնամքի տեսքով՝ փափուկ ոչ ակնհայտ բանտի, իսկ մյուսների մոտ՝ երեխայի համար դաժան, ակնհատ բանտի տեսքով։ Երկու դեպքում էլ ծնողն ի վիճակի չէ վերահսկելու սեփական կյանքը, բավարարելու սեփական պահանջմունքները, ուստի և զբաղվում է նրանով, ինչն իրեն թեկուզ ժամանակավորապես ենթակա է. սեփական երեխաներով։ Այդպիսով, կախվածություն դրսևորող վարքագծի մոդելը երեխաները ձեռք են բերում հենց ծնողներից։
Գոյության ունեն մի շարք օրինաչափություններ հասարակության զարգացման ընթացքում, որոնք ազդում են մարդկանց մոտ կախվածություն դրսևորող վարքագծի ձևավորման վրա։ Նման գործոններից մեկը տվյալ պետության պատմությունն է։ [Հեղինակը խոսում է իր երկրի մասին, սակայց տվյալ դեպքում օրինակները մեծ մասամբ կիրառելի են նաև մեզ համար]։ Մեր երկրի պատմության մեջ բավականին շատ են աղետալի իրադարձությունները. պատերազմներ, հեղափոխություններ, բռնաճնշումներ։ Նման ժամանակներում, երբ երկրի բնակչության գոյատևելու վտանգ կա, հասարակությունը համախմբվում է, որպեսզի գոյատևի, կանխի իր վախճանը և միասնական ջանքեր գործադրի, որպեսզի բարելավի կյանքի պայմանները։ Դա նշանակում է, որ առաջնային պլան է գալիս մարդկային հիմնարար պահանջմունքների բավարարումը. սննդի, ծածկի, անվտանգության, սերնդի շարունակականության։ Հանուն այս պահանջմունքների բավարարման՝ վտանգների և դեֆիցիտի պայմաններում, մարդիկ համախմբվում են և անտեսում սեփական անհատական պահանջմունքները, տվյալ շրջանում դարձնում դրանք աննշան։ Ու դա արդարացված է նման ծանր ժամանակաշրջաններում։ Սակայն եթե հետտրավմատիկ ժամանակաշրջանում տեղի չի ունենում այդ ցավոտ փորձի վերանայում, և օրգանիզմը չի հարմարվում փոփոխված պայմաններին՝ խաղաղ կյանքին, այլ շարունակում է ճնշել իր անձնական պահանջմունքները, ներքին կոնֆլիկտ է հասունանում։ Բայց քանի որ սեփական պահանջմունքների հայտնաբերման և բավարարման հմտությունները վարժեցված չեն, բարկությունը ելք չի ստանում՝ բացի ուրիշներին վերահսկելուց և կախվածության տարբեր ձևերից։
Դուք կարող եք հեշտությամբ տեսնել այս երևույթը, եթե հիշեք Ձեր ծանոթներից մեկին, ով վերադարձել է թեժ (պատերազմական) վայրերից։ Նման մարդիկ հոգեբանական վերականգնման կարիք ունեն, որպեսզի սովորեն ապրել խաղաղ պայմաններում, սովորեն հայտնաբերել սեփական անհատականությունը և ինքնառեալիզացվեն։ Այժմ պատկերացրեք, որ մեր ամբողջ երկիրը մի քանի տասնամյակ ու նույնիսկ հարյուրամակ շարունակ ապրել է թեժ կետում։ Ու այժմ մենք ապրում ենք երկրում, որը վարակված է հետտրավմատիկ համախտանիշով։ Հետտրավմատիկ համախտանիշը բնութագրվում է դեպրեսիայիով, կյանքի իմաստի բացակայությամբ, ուժասպառությամբ, կույր բարկության անկառավարելի պոռթկումներով… Մարդկանց մի քանի սերունդներ ապրել են տրավմայի և հետտրավմատիկ համախտանիշի պայմաններում։ Իսկ հետտրավմատիկայի հետ աշխատանքը կարող է տևել հաճախ տարուց ավելի՝ մինչև լրիվ վերականգնումը։ Դա այն դեպքում, եթե աշխատանք է տարվում։ Բայց մեր բնակչությունը գոյություն ունեցող միֆերի պատաճառով հակված չէ դիմելու հոգեբանական օգնության համար… [կարող ենք ասել, որ մեզ մոտ այդ վիճակը քայլ առ քայլ հաղթահարվում է]։ Քանի դեռ խնդիրը չի վերածվել թմրամոլության, ալկոհոլիզմի, ինքնասպանության փորձերի և դևինանտ (այսինքն՝ հանցագործ, քայքայող և հակասոցիալական) վարքագծի. այս խնդիրները կարելի է լուծել և պետք է լուծել։
Թարգմանություն ռուսերենից։ Հեղինակ՝ Նինա Ռուբիշտեյն
Կարդացե՛ք նաև Ով վերահսկում է մարդու լեզուն, նա վերահսկում է նաև նրա գիտակցությունը
«ԴԻԱԼՈԳ» Կրոնի և հանրային կապերի ուսումնավերլուծական կենտրոն/«Dialog» Educational-Analytical Center of Religion and Public Relations 